Ξεκινώντας την πληκτρολόγηση ενός κειμένου στον υπολογιστή δεν μπορώ να ξεφύγω από την αίσθηση του χαρτιού και του μολυβιού. Υπάρχει μνήμη.
Τα τελευταία χρόνια, εγκαταστάθηκα με την οκογένειά μου στη Σκιάθο. Σαν γονίος, δεν περνάει μέρα που να μην κάνω τη σύγκριση με την εποχή που ως παιδί γνώρισα τον τόπο αυτόν. Οι πρώτες εντυπώσεις, τότε πιο περιεκτικές ως μνήμες, όρισαν ένα επίπεδο αναφοράς για τη σχέση μου με τη Σκιάθο ενώ οι κατοπινές, τώρα περισσότερο συγκεκριμένες μέσα από καθημερινές πρακτικές, συμβάλουν στη διαμόρφωση των περιβαλλοντικών, κοινωνικών και πολιτιστικών χαρακτηριστικών που θα διαχειριστεί η επόμενη γενιά. Μήπως η συλλογική συνείδηση δεν είναι σαν ένα βιβλίο που γράφεται απ´ όλους μας; Κάποτε με το μολύβι, άλλοτε με ψηφιακά μέσα.
Θυμάμαι έντονα, ως παιδί πάντα, πόσο απέραντο μου φαινόταν το “νέο” τότε λιμάνι, κάθε φορά που περιμέναμε το καράβι είτε για να φέρει κάποιον οικογενειακό φίλο είτε για να μας πάρει μαζί με τις αναμνήσεις των διακοπών που τελείωναν. Πολλές φορές, στις αναμονές αυτές, βρίσκαμε την ευκαιρία (ή επικαλούμασταν την ζέστη) για μερικές βουτιές στα διαφανή ακόμη νερά του παλιού λιμανιόυ και του Μπούρτζι. Περάσαν αρκετά χρόνια όπως και πολλά μικρά πλοία της γραμμής με ονόματα και δρομολόγια που μας δίδασκαν νησιωτική γεωγραφία (Σκιάθος, Σκόπελος, Σκύρος, Σποράδες, Λήμνος και Θήρα) και ποίηση (Παπαδιαμάντης και Ανεμος). Τι πρόκληση, σαν παιδί να θες να γνωρίσεις όλους αυτούς τους προορισμούς. Τι χαρά, σαν ενήλικας να συναντάς κάποιον φίλο που στο ξεκίνημα ή πριν το τέλος των διακοπών του από άλλα πιο μακρυνά νησιά, αποφάσιζε να σε επισκεφτεί με την παρέα του. Τι Αιγαίο, να τα έχεις όλ´ αυτά μαζί. Κάποια στιγμή εμφανίστηκαν τα υδροπτέρυγα “δελφίνια”, μικρά κι αυτά, αλλά “ιπτάμενα”, μυθικού τύπου “Κολχίδος”. Με δρομολόγια καθημερινά, γρήγορα και νέους εναλλακτικούς προορισμούς.
Όλα μαζί σε μια αδιάκοπη παρέλαση οχηματαγωγών και επιβατηγών σκαφών που εξυπηρετούσαν τους ταξιδιώτες, του επισκέπτες και προπαντώς τους κατοίκους του νησιού από το “νέο” λιμάνι που δεν μου φαινόταν και τόσο απέραντο πια. Θυμάται κανείς άραγε την εποχή εκείνη;
Μεγαλώνοντας, από καλοκαίρι σε καλοκαίρι, προσπαθούσα να καταλάβω την προσθήκη του “Express” στο όνομα ενός πλοίου, όταν αυτό συνέχιζε να ταξιδεύει με την ίδια ταχύτητα ακόμη και μετά την αλλαγή του ονόματος. Αυτό ξεκαθάρισε αργότερα όταν συνειδητοποίησα πως ο ξενόγλωσσος επιθετικός προσδιορισμός ήταν μόνο το πασαβάντι για την επόμενη εποχή στις θαλάσσιες συγκοινωνίες: μεγαλύτερα πλοία – λιγότερα δρομολόγια, βραβευμένες και πιστοποιημένες υπηρεσίες στα “σύγχρονου” τύπου σκάφη – διαχειριστικά και λειτουργικά προβλήματα στα “απαρχαιομένα” λιμάνια, δυνατότεροι κινητήρες με υδροτουρμπίνες – ίδιοι χρόνοι ταξιδίου με ακριβότερα εισιτήρια. Δεν ξεχνώ να γράψω τα μίλια μου σε κάθε ταξίδι…
Έχοντας από μικρός ασχοληθεί με την ναυσιπλοΐα και αργότερα με τη χαρτογραφία, ανακάλυπτα σιγά-σιγά τη μαγεία του να χαράζεις με ένα μολύβι γραμμές στον ναυτικό χάρτη κι αυτές να σε οδηγούν σε φιλόξενα λιμάνια και προστατευμένα αγκυροβόλια. Κάνοντας διακοπές με ιστιοπλοϊκό σκάφος έμαθα δυο ακόμη πράγματα “να περιμένω” και “να πηγάινω κάπου αλλού”, όπως λέει και ένας “δάσκαλος”. Παράλληλα, καθόμουν σαν μαθητής για ν´ ακούσω τους παλιούς ναυτικούς ή τους ψαράδες για το που μπορείς να “σταθείς” με τους διάφορους καιρούς. Και όταν πια βρέθηκα να ζω δίπλα σε μια παραλία όλο το χρόνο για να μπορώ να βολατζάρω με το πανί ή με το κουπί σε κάθε ευκαιρία, διαπίστωσα ότι στο νησί όπου αγάπησα τη Θάλασσα, ο ναυτικός όμιλος είναι κλειστός, τα ναυπηγεία σκόρπισαν, το επιβατικό λιμάνι μετατρέπεται σε χώρο στάθμευσης αυτοκινήτων κάθε χειμώνα, οι ψαράδες ψάχνουν που θα δέσουν με τις Νοτιάδες και τους Γαρμπήδες, στο νέο λιμάνι πρέπει να έχεις κάνει έγκαιρα “κράτηση” για να “μπεις” το καλοκαίρι (είναι μετά να μην φουντάρεις στην Τσουγκριά και στις Κουκουναρίες; κι ας προστατεύονται οι Ποσειδωνίες και οι περιέχες NATURA). Ξεχάσαμε κάτι;
Έτσι καταλήξαμε να γίνεται μια συζήτηση για το Master Plan του λιμανιού της Σκιάθου. Κάποια συζήτηση θα πρέπει να είχε γίνει και τότε για το “νέο” λιμάνι που γνώρισα σαν παιδί, αν και δεν υπήρχε καν ως έννοια το Master Plan. Εκείνο το λιμάνι πάλιωσε, εγώ έγινα γονιός. Να μπορούσαμε να κάνουμε εμείς τώρα ένα Master Plan για το λιμάνι που ζήσαμε αυτά τα χρόνια; Πόσο τίμιοι θα ήμασταν με τον εαυτό μας; Όμως κάθε φορά οι πρακτικές του σήμερα διαμορφώνουν ένα επίπεδο αναφοράς – μπούσουλα για την επόμενη γενιά. Αναλογιζόμενοι τη σημασία που είχε μέχρι τώρα για το περιβάλλον, την κοινωνία και τον πολιτισμό του νησιού η κατασκευή και η λειτουργία του τότε “νέου” λιμανιού, καλούμαστε πλέον να σκεφτούμε και να προδιαγράψουμε τις συνθήκες που θα διαχειριστούν τα παιδιά μας στο μέλλον. Αυτό είναι το Master Plan για το οποίο συζητάμε επί της ουσίας. Και όσο και αν “οδηγηθήκαμε” στο “Express”, ένα ταξίδι στη θάλασσα της συλλογικής συνείδησης θέλει υπομονή και εναλλακτικές. Μέχρι τώρα “περιμέναμε” αρκετά, ώρα να “πάμε κάπου αλλού”. Υπάρχει μνήμη.